Խոսքի և արտահայտման ազատություն

Արտահայտման ազատության իրավունքը հատուկ տեղ ունի մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների համակարգում և երբեմն անվանվում է «իրավունքների իրավունք» (իրավունք, որը մյուս բոլոր իրավունքների երաշխիքն է)։ Պատճառը պարզ է․ ոչ մի այլ իրավունք չի կարող երաշխավորված լինել առանց արտահայտման ազատության և տեղեկատվություն ստանալու իրավունքի։ Այս իրավունքը մեծագույն կարևորություն ունի ժողովրդավարական հասարակությունում բազմակարծությունը և ինքնավարությունն ապահովելու համար:

Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին եվրոպական հռչակագրի 10-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի արտահայտման ազատության իրավունք, և այդ իրավունքը ներառում է անկախ սահմաններից, առանց պետական մարմինների միջամտության՝
 

  1. կարծիք ունենալու իրավունքը;
  2. տեղեկություններ և գաղափարներ ստանալու և տարածելու իրավունքը։

Հռչակագրի 10-րդ հոդվածով երաշխավորված իրավունքը կարող է սահմանափակվել ի շահ ազգային անվտանգության, տարածքային ամբողջականության կամ հասարակական անվտանգության, անկարգությունները կամ հանցագործությունը կանխելու, առողջությունը և բարոյականությունը պաշտպանելու, այլոց հեղինակությունը և իրավունքները պաշտպանելու, խորհրդապահական եղանակով ստացված տեղեկատվության հանրայնացումը կանխելու, կամ դատարանի հեղինակության և անկողմնակալության պահմանպան համար, միայն այն դեպքերում, երբ այդ սահմանափակումները բավարարում են բոլոր հետևյալ չափանիշներին․

  • նախատեսված են օրենքով,
  • հետապնդում են իրավաչափ նպատակ,
  • անհրաժեշտ են ժողովրդավարական հասարակությունում։

Խոսքի և արտահայտման ազատության իրավունքի երաշխիքները